✅ บทความนี้ได้รับการตรวจสอบแล้ว

KEY POINTS:

• โรคซิฟิลิสเป็นโรคติดต่อที่หลายคนมักกลัวว่าจะติดโรคจากการใช้ของร่วมกันหรือใส่เสื้อผ้าร่วมกัน แต่ความจริงแล้วเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคซิฟิลิสถูกทำลายได้ง่ายๆ จากความร้อน สบู่ และน้ำยาทำความสะอาด ดังนั้นโรคซิฟิลิสจึงไม่ได้ติดต่อกันง่ายๆ
  
  
• ผู้ป่วยมักไม่ทราบว่าได้รับเชื้อซิฟิลิส เนื่องจากเชื้อจะใช้เวลาเป็นปีกว่าจะการแสดงอาการ แถมผู้ป่วยซิฟิลิสเมื่อเกิดแผลมักมีความเสี่ยงได้รับเชื้อ HIV สูงขึ้น หากทราบว่าติดเชื้อแต่เนิ่นๆ สามารถรักษาให้หายได้ แต่ถ้าปล่อยให้ดำเนินไปถึงระยะสุดท้าย อาจร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิต
  
  
• การติดเชื้อซิฟิลิสสามารถติดจากแม่สู่ลูกได้ อาจทำให้คลอดก่อนกำหนด เด็กเสียชีวิตในครรภ์หรือเสียชีวิตหลังคลอดได้ เด็กที่ได้รับเชื้อมักจะไม่แสดงอาการอาจมีเพียงผื่นที่มือเท้า หลังจากนั้นจะเริ่มส่งผลต่อการได้ยิน ทำให้ตาบอด หรือมีจมูกแบบซิฟิลิส ผู้ที่มีความเสี่ยงจึงควรตรวจเชื้อก่อนตั้งครรภ์ทุกครั้ง

Table of Contents
โรคซิฟิลิสคืออะไร?
สาเหตุของโรคซิฟิลิส
อาการของโรคซิฟิลิส
อาการที่บ่งบอกว่าถึงเวลาต้องไปพบแพทย์
การวินิจฉัยและการรักษาโรคซิฟิลิส
การป้องกันการติดเชื้อซิฟิลิส
บุคคลที่มีความเสี่ยงและควรตรวจหาเชื้อซิฟิลิส
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรคซิฟิลิส

โรคซิฟิลิสคืออะไร?

โรคซิฟิลิส (Syphilis) เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียทรีโพนีมา แพลลิดัม (Treponema Pallidum) ที่สามารถแพร่เชื้อเข้าสู่ร่างกายได้ผ่านทางการสัมผัสผู้มีเชื้อ ทั้งการจูบ การมีเพศสัมพันธ์ การสัมผัสแผล การรับเลือดมาจากผู้ติดเชื้อ หรือการสัมผัสเข็มที่ติดเชื้อ

โดยปัญหาส่วนใหญ่คือผู้ที่เป็นโรคซิฟิลิสนั้นมักจะไม่รู้ตัวว่าตนเองได้รับเชื้อ เนื่องจากการดำเนินของโรคหลังจากที่ได้รับเชื้อแล้วจะเป็นไปอย่างเงียบๆ ก่อนจะแสดงอาการขึ้นมาในระยะเวลาหลายปีให้หลัง ซึ่งในทางการแพทย์จะเรียกระยะนี้ว่า ระยะแฝง (Latent Phase) หากเกิดการติดเชื้อแล้วตรวจพบได้ตั้งแต่เนิ่นๆ ก็จะสามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่ถ้าหากปล่อยไว้โดยที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี ก็อาจทำให้เกิดปัญหารุนแรงตามมาในภายหลัง

สาเหตุของโรคซิฟิลิส

ในปัจจุบันยังมีความเข้าใจผิดในหลายประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อโรคซิฟิลิส ความจริงแล้วเชื้อแบคทีเรียทรีโพนีมา แพลลิดัม (Treponema Pallidum) เป็นเชื้อแบคทีเรียที่ถูกทำลายได้ง่ายด้วยความร้อน สบู่ และน้ำยาฆ่าเชื้อ ทำให้โรคซิฟิลิสไม่สามารถติดต่อผ่านการใส่เสื้อผ้าร่วมกัน การใช้ห้องน้ำร่วมกัน การรับประทานอาหารจากภาชนะเดียวกัน หรือการติดต่อจากการสัมผัสลูกบิดประตู รวมถึงการใช้อุปกรณ์เครื่องใช้ต่างๆ ร่วมกัน

ดังนั้นสาเหตุของการติดเชื้อที่พบบ่อยได้ที่สุด คือ การได้รับเชื้อโดยตรงผ่านทางรอยขีดข่วนหรือบาดแผลเล็กๆ บนผิวหนัง รวมไปถึงบริเวณเยื่อบุต่างๆ โดยเฉพาะการมีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่เป็นแผลและมีเชื้ออยู่ นอกจากนี้เชื้อซิฟิลิสยังสามารถติดต่อจากแม่สู่ลูกในระหว่างการตั้งครรภ์และการคลอดบุตรได้อีกด้วย

อาการของโรคซิฟิลิส

การติดเชื้อซิฟิลิสจะมีการดำเนินของโรคแบ่งเป็น 4 ระยะ โดยแต่ละระยะจะมีอาการที่แตกต่างกันออกไป อย่างไรก็ตาม การดำเนินของโรคซิฟิลิสอาจไม่ได้ดำเนินตามระยะ 1-4 อาจจะมีการสลับหรือซ้อนทับกันของระยะต่างๆ ได้

ระยะของโรคซิฟิลิส (Stages of Syphilis)

• โรคซิฟิลิสระยะแฝง (Latent Stage)
  ในระยะนี้การดำเนินโรคอาจกินระยะเวลานานหลายปีหลังจากได้รับเชื้อ และจะเป็นระยะที่ไม่ปรากฎอาการใดๆ ที่บ่งบอกถึงการติดเชื้อซิฟิลิสเลย การเจาะเลือดไปตรวจจึงเป็นทางเดียวที่จะสามารถตรวจสอบได้ว่า เกิดการติดเชื้อซิฟิลิสหรือไม่ และหากสตรีที่มีเชื้อซิฟิลิสในระยะแฝงเกิดการตั้งครรภ์ ก็อาจส่งผลให้ทารกในครรภ์ติดเชื้อได้
  
  
• โรคซิฟิลิสระยะที่หนึ่ง (Primary Syphilis)
  เมื่อได้รับเชื้อซิฟิลิสเข้าสู่ร่างกายแล้ว การดำเนินของโรคในระยะแรกจะแสดงอาการเริ่มต้นจากการมีแผลเล็กๆ ที่เรียกว่าแผลริมแข็ง (Chancre) ซึ่งโดยทั่วไปมักจะเกิดขึ้นหลังจากที่เชื้อแบคทีเรียเข้าสู่ร่างกายไปแล้วประมาณ 3 สัปดาห์ ในเพศชายแผลริมแข็งมักจะเกิดขึ้นในบริเวณปลายหรือลำอวัยวะเพศ ในกรณีของผู้ป่วยบางรายอาจเกิดแผลซุกซ่อนอยู่ภายในบริเวณช่องคลอด หรือทวารหนัก ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้วจะเกิดขึ้นเพียงตำแหน่งเดียว ทำให้ผู้ป่วยบางรายไม่รู้ตัวว่ามีแผลเกิดขึ้น เนื่องจากแผลนี้จะไม่แสดงอาการปวดและสามารถหายเองได้ภายในระยะเวลาไม่กี่สัปดาห์ แม้ไม่ได้ทำการรักษาใดๆ ก็ตาม

• โรคซิฟิลิสระยะที่สอง (Secondary Syphilis)
  เมื่อเข้าสู่ระยะที่สอง ผู้ป่วยซิฟิลิสจะปรากฎอาการสำคัญ คือ มีผื่นสีแดงน้ำตาลขึ้นที่บริเวณฝ่ามือ ฝ่าเท้า และผื่นอาจกระจายไปทั่วร่างกายโดยที่ไม่เกิดอาการคัน นอกจากนี้ยังอาจพบผื่นสีเทาในปาก คอ และปากมดลูก รวมไปถึงอาจพบหูด (Condylomata Lata) ในบริเวณที่อับชื้น เช่น รักแร้ ทวารหนัก และขาหนีบ รวมถึงอาจมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น อาการปวดกล้ามเนื้อ ไข้ เจ็บคอ ต่อมน้ำเหลืองโต และผมร่วง โดยอาการต่างๆ เหล่านี้จะสามารถหายไปเองได้ภายในระยะเวลาไม่กี่สัปดาห์ แต่ก็สามารถกลับมาเป็นใหม่ได้เช่นเดียวกัน

• โรคซิฟิลิสระยะสาม (Tertiary Syphilis)
  ผู้ติดเชื้อประมาณ 15-30% จากผู้ติดเชื้อที่ไม่ได้ทำการรักษาทั้งหมดจะมีการดำเนินโรคต่อเนื่องไปสู่ระยะสาม ซึ่งเชื้อโรคจะเกิดการพัฒนาจนส่งผลต่ออวัยวะสำคัญ ทำให้เกิดการบาดเจ็บต่อสมอง ระบบประสาท ตา หัวใจ เส้นเลือด ตับ หรือกระดูกและข้อต่อ ซึ่งถ้าหากรักษาไม่ทันก็จะทำให้อวัยวะต่างๆ ถูกทำลายจนไม่สามารถกลับมาใช้งานอย่างเป็นปกติได้ สำหรับทารกในครรภ์ที่ได้รับเชื้อจากมารดาก็อาจเกิดความผิดปกติต่อร่างกาย พิการ รวมไปถึงการเสียชีวิตตั้งแต่ในครรภ์หรือเสียชีวิตหลังคลอดได้

โรคซิฟิลิสโดยกำเนิด (Congenital Syphilis)

โรคซิฟิลิสโดยกำเนิดเกิดจากการแพร่เชื้อซิฟิลิสจากมารดาสู่ทารกในครรภ์ โดยสามารถติดต่อผ่านทางรกหรือเกิดการติดเชื้อในระหว่างการคลอดได้ การติดเชื้อซิฟิลิสโดยกำเนิดนั้นอาจทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนด หรืออาจร้ายแรงถึงขั้นทารกเสียชีวิตในครรภ์ หรือเกิดการเสียชีวิตในทารกแรกเกิดได้ โดยส่วนใหญ่ทารกที่ติดเชื้อมักจะไม่แสดงอาการที่สังเกตเห็นได้ชัดเจน บางรายอาจมีผื่นขึ้นที่บริเวณฝ่ามือหรือฝ่าเท้า

ในเวลาต่อมาทารกที่ติดเชื้อซิฟิลิสอาจเกิดปัญหาเกี่ยวกับการได้ยินผิดปกติ ตาบอด มีความผิดปกติทางโครงสร้างต่างๆ เช่น มีโครงสร้างฟันผิดปกติ หรือมีรูปร่างจมูกผิดปกติ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะตัวเรียกว่า จมูกแบบซิฟิลิส (Syphilis nose) หรือจมูกอานม้า (Saddle nose) ซึ่งส่วนของดั้งจมูกจะแฟบบุ๋มลงไป หากสามารถตรวจพบและรักษาอาการได้ตั้งแต่เนิ่นๆ โดยการให้ยาปฏิชีวนะเพนิซิลลิน (Penicillin) ก็จะช่วยลดความเสี่ยงที่จะเกิดอาการต่างๆ เหล่านี้ได้

ผลกระทบที่เกิดจากซิฟิลิส

หากเกิดการติดเชื้อและไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง อาจส่งผลต่อหัวใจ สมอง และอาจเป็นอันตรายต่อชีวิตได้ เนื่องจากการติดเชื้อซิฟิลิสมีความเกี่ยวข้องกับโรคเส้นเลือดแดงโป่งพอง (Arterial Aneurysm) การอักเสบของเส้นเลือดแดงใหญ่เอออร์ต้า (Inflammation of Aorta) ซึ่งเป็นเส้นเลือดแดงหลักของร่างกาย และอาจก่อให้เกิดบาดเจ็บต่อลิ้นหัวใจได้เช่นเดียวกัน

นอกจากนี้โรคซิฟิลิสยังก่อให้เกิดความผิดปกติทางระบบประสาท และระบบไหลเวียนโลหิตอีกหลายประการ เช่น โรคหลอดเลือดสมองแตก ตีบ ตัน หรือฉีกขาด (Stroke) และโรคเยื่อหุ้มไขสันหลังอักเสบ (Meningitis) ที่สำคัญการติดเชื้อซิฟิลิสยังก่อให้ความเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสเอชไอวี (HIV) อีกด้วย

อาการที่บ่งบอกว่าถึงเวลาต้องไปพบแพทย์

เมื่อได้รับเชื้อซิฟิลิสอาจจะไม่มีอาการที่แสดงให้เห็นในทันที แต่หากผ่านไปสัก 3 สัปดาห์หรือมากกว่านั้นแล้วสังเกตเห็นผื่นที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า ศีรษะ มีผมร่วง หรือก่อนหน้านี้มีเพศสัมพันธ์แบบไม่ป้องกัน ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจเชื้อ ยิ่งรักษาได้เร็วเท่าไหร่ก็จะสามารถหายได้เร็วเท่านั้น

การวินิจฉัยและการรักษาโรคซิฟิลิส

การตรวจและยืนยันการติดเชื้อซิฟิลิสสามารถทำได้โดยการใช้วิธีเจาะเลือดหาแอนติบอดี (Antibody) ที่ร่างกายสร้างขึ้นมา โดยแอนติบอดีต่อเชื้อซิฟิลิสนั้นจะคงอยู่ในร่างกายเป็นระยะเวลานานหลายปี ทำให้การตรวจด้วยวิธีนี้สามารถบ่งบอกถึงการติดเชื้อในอดีตได้ด้วย

นอกจากนี้หากเกิดการติดเชื้อซิฟิลิสในระยะต้นและระยะที่สอง แพทย์อาจทำการเก็บตัวอย่างเซลล์จากบริเวณบาดแผลหรือบริเวณผื่นเพื่อนำไปทำการตรวจหาเชื้อแบคทีเรีย แต่ถ้าหากมีการติดเชื้อโรคซิฟิลิสในระยะที่สามและเกิดอาการแทรกซ้อนทางระบบประสาท แพทย์อาจมีความจำเป็นที่จะต้องเจาะน้ำไขสันหลัง (Lumbar Puncture) เพื่อนำไปตรวจหาความผิดปกติต่อไป

ในผู้ป่วยที่ตรวจพบโรคซิฟิลิสและได้รับการรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ นั้นสามารถรักษาให้หายขาดได้โดยที่ไม่เกิดผลแทรกซ้อนในระยะยาว โดยวิธีรักษาโรคซิฟิลิสทำได้โดยการใช้ยาเพนิซิลลิน (Penicillin) เป็นยาปฏิชีวนะชนิดหนึ่ง ซึ่งถ้าหากพบว่าผู้ป่วยเกิดการติดเชื้อในระยะเวลาไม่ถึง 1 ปี ก็จะสามารถรักษาและหยุดการลุกลามของโรคได้เพียงแค่ฉีดยาเพนิซิลลิน 1 เข็มเท่านั้น

ในช่วงของการเข้ารับการรักษา แพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยงดการมีเพศสัมพันธ์จนกว่าผู้ป่วยจะได้รับการยืนยันว่าหายขาดจากโรคนี้แล้วแน่นอน นอกจากนี้คู่นอนของผู้ป่วยควรเข้ารับการตรวจและวินิจฉัยโรคอย่างครบถ้วนเพื่อป้องกันความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อด้วยเช่นกัน

การป้องกันการติดเชื้อซิฟิลิส

การป้องกันการติดเชื้อซิฟิลิสสามารถป้องกันได้ด้วยการใช้ถุงยางอนามัยระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ และควรมีเพศสัมพันธ์เฉพาะสามี-ภรรยาหรือคู่นอนของตนเองเพียงคนเดียวเท่านั้น เพื่อป้องกันความเสี่ยงในการได้รับเชื้อโรคมาโดยไม่รู้ตัว นอกจากนี้ควรหลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มมึนเมา หรือยาเสพติดประเภทต่างๆ ที่ส่งผลให้เกิดการขาดสติ ขาดความยับยั้งชั่งใจ ที่อาจนำไปสู่การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกันได้

บุคคลที่มีความเสี่ยงและควรตรวจหาเชื้อซิฟิลิส

กลุ่มบุคคลที่มีความเสี่ยงและควรตรวจหาเชื้อซิฟิลิส คือ กลุ่มบุคคลที่มีพฤติกรรมการเปลี่ยนคู่นอนบ่อยๆ และมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน รวมไปถึงบุคคลที่มีความสงสัยว่าคู่นอนของตนเองมีอาการป่วยที่คล้ายกันกับโรคซิฟิลิส นอกจากนี้คู่ที่กำลังแต่งงานหรือสตรีที่เตรียมพร้อมจะมีบุตร ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจเช็คร่างกายว่ามีความเสี่ยงต่อการติดโรคซิฟิลิสหรือมีเชื้อโรคซิฟิลิสแฝงอยู่ในร่างกายหรือไม่ เพราะถ้าหากมีการติดเชื้อก็จะได้เข้ารับการรักษาได้อย่างทันท่วงที

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรคซิฟิลิส

1. การตรวจซิฟิลิสราคาเท่าไหร่?

การตรวจโรคซิฟิลิสมีค่าใช้จ่ายที่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสถานที่ๆ และวิธีที่ใช้ตรวจ (อัพเดทราคาล่าสุด มิถุนายน 2021)

คลินิกนิรนาม

• ตรวจซิฟิลิสวิธี RPR มีอัตราค่าบริการ 100 – 200 บาท รอผล 1 ชั่วโมง
• ตรวจซิฟิลิสวิธี treponemal test มีอัตราค่าบริการ 200 – 300 บาท รอผล 1 ชั่วโมง

คลินิกเอกชน

• ตรวจแบบรวดเร็ว ตรวจแบบง่าย มีอัตราค่าบริการเริ่มต้น 500 บาท รอผล 15 นาที
• ตรวจซิฟิลิส VDRL ประมาณ 100 – 300 บาท รอผล 1 ชั่วโมง
• ตรวจแบบ RPR ประมาณ 100 – 300 บาท รอผล 1 ชั่วโมง
• ตรวจแบบ TPHA ประมาณ 200-500 บาท รอผล 1 ชั่วโมง
• FTA-ABS IgG มีอัตราค่าบริการเริ่มต้น ราคา 600 บาท รอผล 3 วัน
• FTA-ABS IgM มีอัตราค่าบริการเริ่มต้น ราคา 600 บาท รอผล 3 วัน

โรงพยาบาลรัฐบาล

ขึ้นอยู่กับสิทธิประกันสังคม ประกันสุขภาพต่าง ๆ มี โดยอาจมีค่าใช้จ่ายอยู่ที่ประมาณ 50 – 500 บาท

โรงพยาบาลเอกชน

ค่าใช้จ่ายในการตรวจที่โรงพยาบาลเอกชนจะแตกต่างกันไปในแต่ละโรงพยาบาล จึงควรติดต่อสอบถามรายละเอียดล่วงหน้าก่อนการเข้ารับการตรวจ

2. ซิฟิลิสกับเอดส์เหมือนกันไหม?

ต่างกัน เนื่องจากโรคซิฟิลิสเกิดจากการได้รับเชื้อทรีโพนีมา แพลลิดัม แต่โรคเอดส์เกิดจากการได้รับเชื้อ HIV ในกรณีที่ผู้ป่วยซิฟิลิสเป็นเอดส์ด้วย เนื่องจากการเป็นโรคซิฟิลิสทำให้เกิดแผลซิฟิลิสตามร่างกายส่งผลให้ได้รับเชื้อ HIV ต้นเหตุของโรคเอดส์ได้ง่ายขึ้นนั่นเอง

3. เป็นซิฟิลิสสามารถมีลูกได้ไหม?

ผู้ที่มีแผนจะตั้งครรภ์ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจหาเชื้อซิฟิลิสก่อน เพราะเด็กทารกที่ได้รับเชื้อซิฟิลิสทำให้มีความเสี่ยงที่จะเสียชีวิตในครรภ์ หรือเกิดมาพิการได้ ดังนั้นผู้ที่เป็นซิฟิลิสและยังไม่หายขาดจึงไม่ควรมีลูก

✅ ตรวจสอบข้อมูลโดย

นพ. ปองคุณ อารยะทรงศักดิ์ (GP)
คลินิคส่วนตัว
คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ปรึกษาคุณหมอผ่านแอป Raksa

แหล่งข้อมูล

• Healthwise Staff. (2020). Syphilis Tests. https://www.uofmhealth.org/health-library/hw5839
• Siriraj Pr. (2021, May 06). โรคซิฟิลิส ป้องกันได้. https://www.youtube.com/watch?v=mP7RmKxCtrg
• Smith, L. (2019). What to know about syphilis. https://www.medicalnewstoday.com/articles/186656
• Syphilis. (n.d.) https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/ConditionsAndTreatments/syphilis
• พญ.อารยา มานะผจญ และคณะ. (2017). ซิฟิลิส (Syphilis). https://www.si.mahidol.ac.th/th/division/hph/admin/news_files/574_49_1.pdf
• รู้เท่าทันป้องกันโรคซิฟิลิส. (2021). https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/syphilis
• โรคซิฟิลิส (syphilis) คืออะไร สาเหตุการเกิด อาการ วิธีรักษาและการป้องกัน. https://www.bangkoksafeclinic.com/th/โรคซิฟิลิส/
• โรคซิฟิลิสติดต่อได้แม้ไม่ได้มีเพศสัมพันธ์. (2020). https://www.petcharavejhospital.com/th/Article/article_detail/Syphilis