✅ บทความนี้ได้รับการตรวจสอบแล้ว

KEY POINTS:

• เมลาโทนิน คือฮอร์โมนที่ช่วยเสริมคุณภาพการนอนหลับให้ดีขึ้น พร้อมกับช่วยปรับวงจรการนอนหลับ – ตื่นให้มีความสมดุลกัน มีประโยชน์ต่อผู้ที่มีปัญหาเรื่องการนอนหลับ เช่น Insomnia, Jet Lag และ Shift Work
  
  
• ในประเทศไทย มีเมลาโทนินเพียง 1 แบรนด์ที่ได้รับการจดทะเบียนกับอย. นั่นคือ Circadin® ซึ่งสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไปและต้องมีใบสั่งยามาจากแพทย์ แต่ถ้าเป็นเมลาโทนินที่นำเข้าจากต่างประเทศในรูปแบบต่างๆ ยังถือเป็นยาผิดกฎหมาย
  
  
• ปัจจุบันยังไม่มีข้อสรุปเรื่องปริมาณการใช้ยา Melatonin ที่เหมาะสมที่สุดกับร่างกายอย่างชัดเจน แต่คำแนะนำเรื่องการใช้ยาที่แพทย์และเภสัชกรส่วนใหญ่เห็นพ้องกันคือ ควรกินเมลาโทนินที่ปริมาณ 1 – 5 มก. ต่อวัน จะปลอดภัยต่อร่างกาย

Table of Contents
Melatonin คืออะไร?
ชื่อทางการค้าของ Melatonin
ประโยชน์ของ Melatonin
รูปแบบของ Melatonin ที่วางขายในปัจจุบัน
เมลาโทนิน ราคาเท่าไหร่?
ข้อควรระวังในการใช้ Melatonin
วิธีใช้ Melatonin และปริมาณที่เหมาะสม
ผลข้างเคียงของ Melatonin
ยาที่ไม่ควรใช้ร่วมกับเมลาโทนิน
การเก็บรักษายา Melatonin
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับยา Melatonin

Melatonin คืออะไร?

เมลาโทนิน เขียนเป็นภาษาอังกฤษได้ว่า Melatonin หรือ Sleep hormone คือ ฮอร์โมนในร่างกายชนิดหนึ่งที่สร้างจากต่อมไร้ท่อที่ชื่อว่า ต่อมไพเนียล (Pineal gland) มีความสำคัญต่อนาฬิกาชีวภาพของมนุษย์ (Circadian Rhythm) โดยเฉพาะวงจรการหลับและตื่น ซึ่งเมลาโทนินจะต้องมีความสมดุล เพื่อให้ร่างกายสามารถเข้าสู่สภาวะนอนหลับได้ตามกลไกธรรมชาติ แม้จะมีปัจจัยที่ทำให้การนอนหลับต้องผันแปรไปบ้างก็ตาม

โดยในช่วงเวลากลางคืนที่ปราศจากแสงสว่าง สมองจะกระตุ้นให้เมลาโทนินหลั่งออกมาในปริมาณที่สูงมาก และร่างกายจะลดระดับเมลาโทนินลงเมื่อพระอาทิตย์ขึ้นจากขอบฟ้า สำหรับบางคนที่ไม่สามารถนอนหลับก่อนเวลาตี 2 ได้ ฮอร์โมนเมลาโทนินสังเคราะห์ในรูปแบบของอาหารเสริมและยานอนหลับจึงเข้ามามีบทบาทในการช่วยให้ร่างกายเข้าสู่ห้วงนิทราได้ง่ายขึ้น ทำให้ร่างกายได้รับการพักผ่อนและฟื้นฟูให้กลับมาแข็งแรงเหมือนเดิมได้

ชื่อทางการค้าของ Melatonin

สำหรับยาเมลาโทนินในประเทศไทยปัจจุบัน มีชื่อการค้าเพียงแค่ชื่อเดียว นั่นคือ Circadin® (กล่องสีขาว ขนาด 2 มก.) ผู้ที่ใช้เมลาโทนินทุกคนจะต้องมีใบสั่งจากแพทย์ เนื่องจากเมลาโทนินในไทยถือเป็นยาอันตราย ที่ต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์เท่านั้น

ประโยชน์ของ Melatonin

เมลาโทนินมีประโยชน์อย่างมากต่อการช่วยให้ร่างกายนอนหลับได้ง่ายขึ้น รักษาอาการนอนหลับยากของผู้ที่มีปัญหาในด้านการนอนหลับ ดังนี้

• ช่วยรักษาอาการนอนหลับยาก: ผู้ที่ไม่สามารถนอนหลับได้ก่อนเวลา 2 นาฬิกา หรือผู้ที่ชอบตื่นขึ้นมากลางดึก รวมถึงผู้ป่วยเป็นโรคนอนไม่หลับอีกด้วย
  
  
• ช่วยบรรเทาอาการ Jet Lag: ผู้ที่ต้องนั่งเครื่องบินไปต่างประเทศเป็นเวลานาน มีโอกาสที่ร่างกายไม่สามารถปรับสภาพให้เข้ากับเขตเวลาของต่างประเทศได้ ทำให้เกิดอาการนอนไม่หลับ และอ่อนเพลียตลอดทั้งวัน
  
  
• ช่วยในเรื่องของการนอนหลับผิดเวลาจากการทำงานเป็นกะ: คนที่จำเป็นต้องหลับและตื่นไปทำงานในเวลาที่แตกต่างจากคนทั่วไป ทำให้วงจรการหลับ-ตื่นรวนได้

รูปแบบของ Melatonin ที่วางขายในปัจจุบัน

ผลิตภัณฑ์เมลาโทนินชนิดต่างๆ ในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นอาหารเสริม ยานอนหลับ รวมไปถึงยารักษาอาการนอนหลับยาก มีการวางขายตามสถานพยาบาลและร้านขายยาทั้งหมด 2 รูปแบบ ตามรายละเอียดข้างล่างดังนี้

1. ปลดปล่อยทันที: มีปริมาณหลากหลายความแรง ทั้งขนาด 3 มก. 5 มก. และ 10 มก. เมลาโทนินรูปแบบนี้ยังไม่ได้รับการขึ้นทะเบียนยาในประเทศไทย ยกตัวอย่างยี่ห้อ Natrol ที่วางขายในต่างประเทศ เป็นกัมมี่ (Gummie) แบบเคี้ยว
   
   
2. ออกฤทธิ์เนิ่น: ความแรงของเมลาโทนินแบบนี้ในประเทศไทย ที่ได้รับอนุญาตให้วางจำหน่าย คือ 2 มก.ใช้ก่อนเข้านอนประมาณ 1 ชั่วโมง สูงสุดติดต่อกันไม่เกิน 13 สัปดาห์ในผู้ที่มีอายุ 55 ปีขึ้นไป หลังจากนั้นอาการง่วงนอนจะเกิดขึ้นเองอย่างช้าๆ ยกตัวอย่างยี่ห้อ เช่น Circadin

เมลาโทนิน ราคาเท่าไหร่?

การซื้อยาเมลาโทนินมาใช้ สามารถหาซื้อได้จากสถานพยาบาลและร้านขายยาทั่วไป แต่ต้องอยู่ในความดูแลของเพทย์และเภสัชกรเท่านั้น ทำให้ราคาเมลาโทนินมีราคาที่ค่อนข้างสูง ผลิตภัณฑ์เมลาโทนินส่วนใหญ่ ราคาจะตกอยู่ที่ 400 – 800 บาทต่อ 1 ชิ้น (กล่อง / ขวด / แผง)

ข้อควรระวังในการใช้ Melatonin

แม้ว่าเมลาโทนินเป็นยาที่ค่อนข้างมีความปลอดภัย ไม่เป็นพิษต่อร่างกายและไม่เกิดการติดยาก็จริง แต่ก็ต้องใช้ยาอย่างระมัดระวัง เพื่อให้เกิดความปลอดภัยต่อสุขภาพ สิ่งที่ต้องพึงระวัง ได้แก่

• ระวังการใช้ Melatonin เกินขนาดที่ฉลากระบุไว้ อาจทำให้ร่างกายไม่สามารถผลิตเมลาโทนินขึ้นมาเองได้
• ไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์ก่อนการใช้เมลาโทนิน เพราะจะทำให้ประสิทธิภาพของเมลาโทนินต่ำลง
• หลังจากรับประทานเมลาโทนิน จะทำให้เกิดอาการง่วงซึม ส่งผลต่อความสามารถในการขับขี่หรือปฏิบัติงานลดลงได้
• สำหรับเด็กการใช้เมลาโทนินติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน จะมีผลเสียต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย
• ไม่ควรรับประทานเมลาโทนินคู่กับเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน เพราะจะทำให้ประสิทธิภาพของเมลาโทนินลดลง
• ผู้ที่ไม่ควรใช้เมลาโทนิน ได้แก่
  • สตรีตั้งครรภ์
  • สตรีให้นมบุตร
  • ผู้ที่ต้องขับขี่ยานพานหะ
  • ผู้ที่ทำงานในพื้นที่ความเสี่ยงสูง
  • ผู้ที่กำลังทานยาสลายเกล็ดเลือด ยากดภูมิคุ้มกัน ยารักษาเบาหวาน และยาคุมกำเนิด

วิธีใช้ Melatonin และปริมาณที่เหมาะสม

สำหรับเมลาโทนินที่วางขายในประเทศไทย จะเป็นเมลาโทนินแบบออกฤทธิ์เนิ่นของ Circadin® ขนาด 2 มก. วิธีกินยาชนิดนี้คือ กินทุกวัน ก่อนเข้านอน 1-2 ชั่วโมง อย่างต่อเนื่องไม่เกิน 13 สัปดาห์

ปริมาณเมลาโทนินที่ร่างกายควรได้รับ คือ ขนาดยาเมลาโทนินที่ต่ำที่สุดที่ช่วยให้นอนหลับได้อย่างมีประสิทธิภาพ ควรเริ่มทานจากขนาดยา 0.5 หรือ 1 มก. ก่อน ถ้าทานแล้วไม่ได้ผล ให้เพิ่มขนาดยาที่ 2 มก. 3 มก. และ 5 มก. ตามลำดับ ขนาดยาระดับไหนที่กินเข้าไปแล้วได้ผลดี ระดับนั้นก็คือปริมาณที่เหมาะสมกับผู้ใช้

ส่วนปริมาณการใช้เมลาโทนินที่เหมาะสมที่สุดสำหรับเด็กและผู้สูงอายุ ยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจน แต่อย่างไรก็ตาม มีคำแนะนำเรื่องปริมาณที่เหมาะสมจากบุคลากรทางการแพทย์มากมาย โดยสรุปพอสังเขปได้ดังนี้

• สำหรับการใช้ยาในเด็ก ได้รับคำแนะนำให้กินเมลาโทนินก่อนเข้านอน 30 – 60 นาที โดยเด็กทารกควรได้รับปริมาณ 1 มก. เด็กโต 2.5 – 3 มก. และ วัยรุ่น 5 มก. ผลิตภัณฑ์เมลาโทนินที่เหมาะสมกับเด็ก คือ เจลลี่
  
  
• สำหรับการใช้ยาในผู้สูงอายุ การใช้ยาเมลาโทนินปริมาณ 1-2 มก. คือปริมาณที่เหมาะสมที่สุด และจะต้องกินเมลาโทนินก่อนเข้านอน 1 ชั่วโมง ผลิตภัณฑ์เมลาโทนินที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุก็คือ เมลาโทนินชนิดปลดปล่อยทันที

ผลข้างเคียงของ Melatonin

เมลาโทนินเป็นฮอร์โมนสังเคราะห์เลียนธรรมชาติของมนุษย์ที่ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย โอกาสที่จะเกิดผลข้างเคียงจึงมีความเป็นไปได้น้อย ถึงจะมีผลข้างเคียงเกิดขึ้นอาการก็ไม่ได้รุนแรงมากนัก ถ้าผู้ใช้ Melatonin มีลักษณะอาการตามข้างล่างนี้ แสดงว่ามีผลข้างเคียงเกิดขึ้นกับร่างกาย

• รู้สึกง่วงนอนระหว่างวัน
• รู้สึกเหมือนหนักศีรษะ พร้อมจะล้มลงกับพื้นตลอดเวลา
• ปวดหัว วิงเวียนศีรษะ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• เกิดความวิตกกังวล ซึ่งอาจจะพัฒนาเป็นภาวะซึมเศร้าระยะสั้นได้
• รู้สึกไม่สบายท้อง
• อารมณ์ร้าย ฉุนเฉียว

ยาที่ไม่ควรใช้ร่วมกับเมลาโทนิน

ผลข้างเคียงรุนแรง ห้ามใช้คู่กับเมลาโทนิน

• ยาระงับประสาทหรือยานอนหลับ (Sedative medications) เนื่องจากตัวยาออกฤทธิ์คล้ายเมลาโทนิน จึงทำให้เพิ่มความรุนแรงของอาการง่วงซึม

ผลข้างเคียงปานกลาง

• ยากดภูมิคุ้มกัน การทานยาเมลาโทนินคู่กับยากดภูมิคุ้มกันจะทำให้ยากดภูมิคุ้มกันมีประสิทธิภาพลดลง เนื่องจากเมลาโทนินสามารถเพิ่มภูมิคุ้มกันในร่างกายได้
  
  
• ยารักษาโรคเบาหวาน เพราะเมลาโทนินทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้นสวนทางกับฤทธิ์ของยารักษาเบาหวาน ทำให้ประสิทธิภาพของยารักษาโรคเบาหวานลดลง
  
  
• ยารักษาอาการซึมเศร้า วิตกกังวล และภาวะเครียด เช่น Fluvoxamine (ฟลูวอกซามีน) หากทานร่วมกับเมลาโทนินจะทำให้มีผลข้างเคียงมากขึ้น
  
  
• ยาคุมกำเนิด เนื่องจากยาคุมกำเนิดบางตัวสามารถเพิ่มระดับเมลาโทนินได้ เมื่อทานคู่กับยาเมลาโทนินยิ่งทำให้ระดับเมลาโทนินในเลือดสูงขึ้น
  
  
• ยาลดความดันโลหิต เช่นยา Nifedipine GITS เมื่อทานเมลาโทนินเข้าไปสามารถทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นได้

การเก็บรักษายา Melatonin

การเก็บรักษายาเมลาโทนินถือว่าเป็นเรื่องสำคัญที่ผู้ใช้ต้องปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด เนื่องจากการเก็บรักษายาที่ถูกต้องจะช่วยคงประสิทธิภาพการออกฤทธิ์ของเมลาโทนินไม่ให้เสื่อมก่อนวันหมดอายุ มีวิธีการเก็บรักษาเมลาโทนินให้มีสภาพคงทนดังต่อไปนี้

• เก็บยาไว้ในกล่องบรรจุเดิมในอุณหภูมิห้อง
• เก็บไว้ในที่แห้งและเย็น อุณหภูมิไม่ควรเกิน 25 องศาเซลเซียส
• เก็บให้พ้นแสงและความร้อน
• ไม่ควรเก็บเมลาโทนินไว้ในห้องน้ำ เพราะห้องน้ำเต็มไปด้วยความร้อนและความชื้น
• เก็บให้พ้นมือเด็ก และสัตว์เลี้ยง

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับยา Melatonin

1. Melatonin ซื้อจากร้านขายยาได้หรือไม่?

ปัจจุบันในไทยมีเพียงเมลาโทนินที่ได้รับการรับรองจากอย. เพียงยี่ห้อเดียวคือ Circadin® เท่านั้น และหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป แต่ต้องอยู่ในการควบคุมดูแลจากเภสัชกรและแพทย์เท่านั้น เนื่องจากเมลาโทนินในประเทศไทยถือว่าเป็นยาอันตรายที่ต้องมีใบสั่งจากแพทย์ก่อนซื้อ

2. Melatonin ช่วยให้นอนหลับได้จริงไหม?

ได้ เพราะเมลาโทนินเป็นฮอร์โมนในร่างกายที่ช่วยควบคุมวงจรชีวิตการนอนหลับและการตื่นนอนให้สมดุลกัน และยังเป็นฮอร์โมนสำคัญที่ช่วยให้ร่างกายเข้าสู่ห้วงนิทราได้ง่ายขึ้นอีกด้วย

3. Melatonin ผิดกฎหมายหรือไม่?

ผลิตภัณฑ์เมลาโทนินรูปแบบต่างๆ ที่นำเข้าจากต่างประเทศถือว่าผิดกฎหมาย และยังไม่ได้รับอนุญาตจากอย. ให้ขึ้นทะเบียนเป็นยา ถือว่าขัดต่อพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ.2522 มีเพียงเมลาโทนินยี่ห้อเดียวที่ถูกกฎหมายคือ Circadin®

4. อาหารเสริม Melatonin ซื้อที่ไหน?

เมลาโทนินในรูปแบบของอาหารเสริม ไม่ว่าจะเป็นเม็ดหรือเป็นเยลลี่ จะไม่มีจำหน่ายตามร้านขายยา การสั่งซื้อทางออนไลน์มาทานเอง อาจส่งผลข้างเคียงอันตรายได้ ไม่แนะนำให้ซื้อเองโดยไม่มีใบสั่งยาจากแพทย์

5. เมลาโทนิน 10 mg อันตรายไหม?

ยังอยู่ในช่วงมาตรฐานการใช้ยาที่เหมาะสมอยู่ หากใช้ในระยะเวลาสั้น แต่ถ้าใช้เมลาโทนิน 10 มก. ติดต่อกันเป็นเวลานาน จะส่งผลเสียต่อร่างกายอย่างร้ายแรงได้ ทำให้ระดับเมลาโทนินเกิน มีอาการง่วงนอนในตอนกลางวัน หรืออารมณ์เปลี่ยนแปลง

✅ ตรวจสอบข้อมูลโดย

นายแพทย์รัตน์ศักดิ์ ตั้งเทอดชนะกิจ (GP)
โรงพยาบาลศูนย์ขอนแก่น
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ปรึกษาคุณหมอผ่านแอป Raksa

แหล่งข้อมูล

• Alan Carter and James Roland. (2019). Can you overdose on melatonin?. https://www.healthline.com/health/melatonin-overdose#recommended-doses
• EMC UK. (2012). Circadin. https://www.medicines.org.uk/emc/medicine/25643#gref
• Melatonin. (n.d.). https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-940/melatonin
• Melinda Ratini. (2020). What Is Melatonin. https://www.webmd.com/sleep-disorders/what-is-melatonin#2-5
• Raj Dasgupta and Jill Seladi-Schulman. (2020). Is It Safe to Take Melatonin Every Night?. https://www.healthline.com/health/is-it-bad-to-take-melatonin-every-night#dosages
• Rosemary A. Savage; Nowera Zafar; Sandesh Yohannan; John-Mark M. Miller. (2020). Melatonin. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534823/
• Ryan Raman, Jill Seladi-Schulman and Katherine Marengo. (2020). How Melatonin Can Help You Sleep and Feel Better. https://www.healthline.com/nutrition/melatonin-and-sleep#the-bottom-line
• Sydney Greene and Ashley Hall. (2021). The 8 Best Melatonin Supplements of 2021, According to a Dietitian | Get your zzz’s in with these top picks. https://www.verywellhealth.com/best-melatonin-supplements-4587057
• กัญญ์สิริ อภินันทนกูล. (2020). เมลาโทนิน (melatonin) ตัวช่วยนอนหลับยอดฮิต. https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/เมลาโทนิน/service-knowledge-article.php
• โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์. (2019). เมลาโทนิน…ทางเลือกหนึ่งของคนนอนไม่หลับ. https://www.bumrungrad.com/th/health-blog/november-2019/melatonin
• วิมล ศรีสุข. (2015). เจ็ทแลค (Jet lag) เพลียเพราะบินไกลกินเมลาโทนินอย่างไรให้ได้ผล. https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/285/